تغذیه درمانی پزشکی معمولاً توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی توصیه می شود و توسط یک متخصص تغذیه که از نزدیک با فرد و تیم پزشکی برای ایجاد یک برنامه تغذیه فردی کار می کند، به دقت ارزیابی می شود. اولین گام در تغذیه درمانی پزشکی، ارزیابی تغذیه است که اطلاعاتی در مورد وضعیت تغذیه فرد و مشکلات سلامت مرتبط با آن جمع آوری می کند. ارزیابی تغذیه شامل اندازه گیری های بدن است که می تواند برای ارزیابی ترکیب بدن، مانند قد و وزن، شاخص توده بدنی (BMI)، ضخامت چین خوردگی پوست، و دور بازو یا ران پاها استفاده شود. گاهی ممکن است آزمایش خون برای تعیین وضعیت تغذیه فرد انجام شود، مانند گلوکز، هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c)، سطح کلسترول و تری گلیسیرید، پری آلبومین، ویتامین ها و ریزمغذی ها (مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفات و غیره). در مرحله بعد، ارزیابی رژیم غذایی، شامل تخمین کل کالری دریافتی و مصرف روزانه غذا، می تواند به متخصص تغذیه کمک کند تا عادات غذایی، اندازه وعده ها، روش های پخت و پز و کیفیت کلی غذا را درک کند. عوامل دیگری که می توانند بر رژیم غذایی فرد تأثیر بگذارند و ممکن است در نظر گرفته شوند عبارتند از تغییرات در بو یا طعم. استفاده از پروتزهای دندانی؛ مشکل در بلع؛ خطر آسپیراسیون غذا؛ عدم تحمل غذایی؛ و ترجیحات طعم علاوه بر ارزیابی تغذیه، متخصص تغذیه می‌تواند بیماری زمینه‌ای را بررسی کند، مداخلات تغذیه‌ای مناسب را انتخاب کند و سپس پاسخ درمانی را در طول زمان بررسی و ارزیابی کند.

تغذیه درمانی پزشکی در طیف گسترده ای از شرایط پزشکی استفاده می شود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به دیابت ممکن است از تغذیه درمانی پزشکی برای بهبود کنترل قند خون و جلوگیری از عوارض طولانی مدت بهره مند شوند. به همین ترتیب، تغذیه درمانی پزشکی می تواند به کاهش وزن و بهبود وضعیت تغذیه افراد مبتلا به چاقی یا عوامل خطر قلبی عروقی مانند کلسترول بالا یا فشار خون کمک کند. همچنین ممکن است برای افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند بیماری ریفلاکس معده به مری، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده IBD)، سندرم روده تحریک پذیر IBS) و افراد مبتلا به بیماری کبد یا کلیه توصیه شود. در برخی موارد، تغذیه درمانی پزشکی برای پیشگیری یا درمان سوءتغذیه در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، افرادی که برای مدت طولانی در بیمارستان بستری شده‌اند یا تحت عمل جراحی بزرگ قرار گرفته‌اند، استفاده می‌شود. همچنین می تواند بخشی از درمان افرادی باشد که از اختلالات متابولیک یا عدم تحمل شدید غذایی رنج می برند که نیاز به رژیم غذایی سخت دارند. در نهایت، تغذیه درمانی پزشکی ممکن است با درمان روانشناختی (به عنوان مثال، درمان شناختی رفتاری) در افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان، مانند بی اشتهایی و پرخوری عصبی یا اختلال پرخوری ترکیب شود.

نمونه‌هایی از تغذیه درمانی پزشکی شامل تغییر رفتار و شیوه زندگی، مانند تغییر عادات غذایی، خوردن یک رژیم غذایی متعادل، و حفظ یک سبک زندگی فعال است. در موارد دیگر، افراد ممکن است از رژیم های غذایی خاصی بهره مند شوند که غذاها یا گروه های غذایی خاصی را محدود می کند. به عنوان مثال می توان به رژیم کم کربوهیدرات در افراد مبتلا به دیابت، رژیم غذایی بدون گلوتن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، یا رژیم غذایی کم FODMAP (یعنی کربوهیدرات تخمیرپذیر با زنجیره کوتاه) در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر اشاره کرد. برخی از افراد ممکن است نیاز به افزودن ویتامین ها یا مکمل ها برای پیشگیری یا درمان کمبودهای تغذیه ای و سوء تغذیه داشته باشند. هنگامی که افراد در جذب خوراکی یا هضم مشکل دارند، ممکن است لازم باشد یک رژیم غذایی مصنوعی برای آنها فراهم شود، که در آن از آماده سازی هایی استفاده می شود که به طور خاص فرموله شده اند تا مقدار مناسبی از چربی ها، پروتئین ها، قندها و مواد معدنی را بر اساس نیازهای انرژی فرد تامین کنند. این فرآورده‌های مصنوعی را می‌توان در معده یا روده کوچک برای جذب از طریق دستگاه گوارش، که به آن تغذیه روده‌ای می‌گویند، تزریق کرد. روش دیگر، تغذیه مصنوعی ممکن است مستقیماً از طریق لوله ای که در ورید قرار می گیرد، به جریان خون وارد شود، که تغذیه تزریقی نامیده می شود. تغذیه روده ای در اکثر موارد ترجیح داده می شود زیرا فیزیولوژیک تر است و عوارض جانبی کمتری نسبت به تغذیه تزریقی دارد. با این حال، تغذیه تزریقی ممکن است زمانی ضروری باشد که تغذیه روده ای منع مصرف داشته باشد، تحمل نشود یا برای رفع نیازهای متابولیکی فرد کافی نباشد.

تغذیه درمانی پزشکی، درمانی است که ۰۲:۵۰ بعدازظهر توسط متخصصان تغذیه ارائه می شود که بر ارزیابی وضعیت تغذیه افراد و ارائه یک برنامه تغذیه فردی بر اساس نیازهای آنها تمرکز دارد. تغذیه درمانی پزشکی گاهی اوقات می تواند شامل تغییرات ساده در رژیم غذایی یا سبک زندگی باشد. از سوی دیگر، برای دیگران، ممکن است شامل پیروی از یک رژیم غذایی سخت یا مداخلات تغذیه ای پیشرفته، مانند تغذیه داخل وریدی یا لوله ای باشد.